Slaapwandelen wat is dat?

Wat is slaapwandelen?

Het fenomeen slaapwandelen, ook wel somnambulisme genoemd, verwijst naar het uitvoeren van complexe handelingen terwijl iemand nog in een diepe slaap is. Het komt voornamelijk voor bij kinderen, maar kan ook voorkomen bij volwassenen.

Slaapwandelen is rondwandelen terwijl men slaapt en waarbij het lijkt of men wakker is.

Het slaapwandelen komt meestal voor in een halfbewuste toestand, waarin men zich wel bewust is van het eigen lichaam, maar de omgeving waarin men is, (gedeeltelijk) droomt, of via een droombewustzijn waarneemt.

Wat gebeurd er tijdens slaapwandelen?

Tijdens het slaapwandelen kunnen mensen zich verplaatsen of handelingen uitvoeren zonder zich bewust te zijn van wat ze doen. Dit kan variëren van eenvoudige handelingen zoals rondlopen in huis tot complexere handelingen zoals kleding aantrekken, eten maken, zoals een boterham smeren of zelfs autorijden.

De kenmerken van slaapwandelen:

-Hersen- en hartactiviteit veranderen niet noemenswaardig voorafgaand aan het slaapwandelen. Slechts bij het slaapwandelen zelf treedt verhoogde activiteit op.

-Meestal zijn de ogen van de slaapwandelaar tijdens zijn nachtelijke escapades gewoon open. De pupillen zijn verwijd en meestal staart de slaapwandelaar glazig voor zich uit.

-Praten, zomaar of in reactie op anderen, is niet ongewoon, hoewel het gesprokene over het algemeen niet samenhangend is.

-Desoriëntatie wanneer de slaapwandelaar wakker wordt, die enkele minuten kan duren.

-Amnesie: vooral kinderen herinneren zich achteraf niet dat ze geslaapwandeld hebben. Sommige volwassenen kunnen het zich soms wel vaag of vrij gedetailleerd herinneren.

Kinderen en slaapwandelen

Omdat kinderen een groter deel van de nacht in een diepe slaap zijn, komt slaapwandelen bij hen vaker voor. Als je kind slaapwandelt, is de kans groot dat jij of een ander familielid dat als kind ook heeft gedaan. In de meeste gevallen groeit het kind er overheen. Als het kind er na de leeftijd van negen jaar pas mee begint, is de kans groot dat ze als volwassene blijven slaapwandelen.

Slaapwandelen bij volwassenen/ouderen

Slaapwandelen bij ouderen is minder gebruikelijk dan bij kinderen, maar het kan nog steeds voorkomen. Laten we eens kijken naar enkele belangrijke aspecten:

Prevalentie bij volwassenen: Ongeveer 2-3% van de volwassenen ervaart slaapwandelen. Dit percentage is lager dan bij kinderen, waar het ongeveer 15% is. Gelukkig heeft slechts 0,4% van de volwassenen een duidelijke vorm van slaapwandelen.

Slaapwandelen en plassen 

Het komt voor dat volwassenen tijdens het slaapwandelen ook in staat zijn om te plassen. Dit staat bekend als “somnambulisme met urineren”. Het kan worden veroorzaakt door een aantal factoren, waaronder een overactieve blaas, stress, alcoholgebruik of bepaalde medicijnen. Slaapwandelen met urineren is vaak een tijdelijke toestand en kan verdwijnen na verloop van tijd of na het aanpakken van de onderliggende oorzaak. Het is echter altijd aan te raden om een arts te raadplegen als dit probleem zich voordoet om de juiste diagnose en behandeling te krijgen.

Herken slaapwandelen

De slaapwandelaar stapt uit bed en begint vaak op een robotachtige wijze te lopen.

Meestal kan de slaapwandelaar zich de volgende dag niets herinneren van het nachtelijke uitstapje. Lees meer hierover onder het kopje ‘kenmerken’.

Slaapwandelen mogelijke oorzaken

De exacte oorzaak van slaapwandelen is niet volledig bekend, maar het wordt geassocieerd met een verstoring van de normale slaapcyclus. Slaapwandelen treedt meestal op tijdens de diepe slaapfase, ook wel bekend als slow-wave sleep. Het kan worden veroorzaakt door genetische factoren. Als een of beide ouders slaapwandelen, is de kans groter dat een kind dit ook zal doen.

-Daarnaast kunnen slaapomstandigheden of -problemen bijdragen aan het ontstaan van slaapwandelen. Vermoeidheid, slaaptekort, onregelmatige slaappatronen of slaapstoornissen zoals slaapapneu kunnen het risico op slaapwandelen vergroten.

-Sommige medicijnen, zoals slaapmiddelen, antidepressiva en antipsychotica, kunnen bijdragen aan het ontstaan van slaapwandelen. Ook het gebruik van alcohol, drugs of cafeïne kan het risico verhogen.

-Stress en emotionele spanningen kunnen een triggers zijn voor slaapwandelen. Wanneer iemand onder druk staat of veel stress ervaart, kan dit leiden tot abnormale slaapgedragingen, zoals slaapwandelen.

-Ten slotte kunnen bepaalde medische aandoeningen en neurologische stoornissen zoals epilepsie, migraine, rusteloze benen syndroom en slaap gerelateerde bewegingsstoornissen slaapwandelen veroorzaken.

Het is belangrijk om te benadrukken dat er niet altijd een specifieke oorzaak voor slaapwandelen kan worden vastgesteld. Soms is het een combinatie van verschillende factoren die bijdragen aan het slaapwandelgedrag.

Slaapwandelen voorkomen

Om slaapwandelen te voorkomen, kun je de volgende maatregelen nemen:

1. Voldoende slaap: 

Zorg ervoor dat je voldoende slaapt en een consistent slaapschema hebt. Vermoeidheid kan slaapwandelen triggeren, dus het is belangrijk om genoeg rust te krijgen.

2. Vermijd stimulerende middelen:

Beperk het gebruik van cafeïne, alcohol en andere stimulerende middelen, met name in de avonduren. Deze middelen kunnen de slaapkwaliteit beïnvloeden en slaapwandelen veroorzaken.

3. Creëer een slaapvriendelijke omgeving: 

Zorg ervoor dat je slaapkamer donker, stil en comfortabel is. Gebruik eventueel oordopjes, een slaapmasker of witte ruis om eventuele externe prikkels te verminderen.

4. Ontspan voor het slapengaan: 

Doe ontspanningsoefeningen, zoals ademhalingsoefeningen, meditatie of yoga, om je geest en lichaam tot rust te brengen voor het slapengaan.

5. Beveilig je slaapkamer: 

Zorg ervoor dat je slaapkamer veilig is, vooral als je slaapwandelt. Verwijder eventuele obstakels, leg geen breekbare objecten in de buurt en sluit ramen en deuren goed af.

Installeer veiligheidsmaatregelen zoals het plaatsen van hekjes op trappen.

6. Praat met een professional: 

Als je regelmatig slaapwandelt of als het je dagelijks leven beïnvloedt, is het raadzaam om een arts of slaapspecialist te raadplegen. Zij kunnen je helpen om de onderliggende oorzaak van het slaapwandelen te identificeren en de juiste behandeling aan te raden.

Houd er rekening mee dat deze maatregelen kunnen helpen bij het verminderen van slaapwandelen, maar het is mogelijk dat ze niet volledig voorkomen dat het optreedt. Ga dan naar je huisarts of een specialist voor advies dat past bij jouw situatie.

Wat te doen als je een slaapwandelaar treft

Er kunnen vreemde dingen gebeuren als je een slaapwandelaar in huis hebt. Handdoeken kunnen ineens uitgestald liggen over de bank, of er is ineens voedsel verdwenen uit de koelkast. Voor de slaapwandelaar zelf kan het ook vreemd zijn: hij kan ergens anders wakker worden dan waar hij in slaap viel. Ongeveer 10 tot 15 procent van ons heeft ooit een keer geslaapwandeld. 

Wanneer je een gezinslid slaapwandelend aantreft, kun je hem gewoon voorzichtig terug naar bed loodsen. Vaak hoeft dit niet en zal hij zelf weer in bed gaan liggen. Als je een slaapwandelaar wakker maakt, kan hij van streek raken en vervolgens weer moeilijk in slaap vallen.

Als je wil weten of je slaapwandelt

Mensen die alleen slapen of alleen wonen, kunnen twijfels hebben of ze slaapwandelen. Als je wilt weten of je slaapwandelt, let dan op onverklaarbare blauwe plekken, spullen in huis die op vreemde plekken liggen en of je vermoeid bent overdag. Bij twijfel kun je iemand vragen een nacht de wacht te laten houden of een camera plaatsen. Je kunt je ook door de huisarts naar een slaapkliniek laten verwijzen.

Als slaapwandelen frequent voorkomt of ernstige problemen veroorzaakt, kan het raadzaam zijn om professionele hulp te zoeken bij een arts of slaapspecialist. Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar, waaronder gedragstherapie, medicatie of het behandelen van onderliggende slaapstoornissen.

Het is belangrijk om te onthouden dat slaapwandelen meestal van tijdelijke aard is en vaak vanzelf verdwijnt naarmate iemand ouder wordt.